یکی از متداول ترین محصولات فولادی، ورق نورد گرم یا ورق سیاه نام دارد. در تعریف متالورژیکی ورق آمده است:

به ورق ساخته شده از فولاد طی فرآیند نورد گرم Hot Rolling ، که در دمایی بالا تر از 930 درجه ی سانتیگراد (1700 درجه فارنهایت) تحت عملیات نورد فشاری قرار گرفته و در اثر این عملیات خاصیت فرم پذیری آن بهینه شده است، ورق فولادی نورد گرم یا به اختصار ورق سیاه Hot rolled mild steel گفته می شود. به دلیل این که سطح خارجی این محصولات در اثر وجود آثاری از اکسیداسیون و زنگ زدگی به حالت مات درآمده است.

انواع ورق سیاه

ورق سیاه را می توان بر اساس کاربرد، ترکیب مواد و همچنین ظاهرش به انواع متفاوتی تقسیم بندی کرد. در ادامه به بررسی انواع ورق سیاه بر اساس ظاهر می پردازیم:

ورق سیاه رول شده، کویل یا کلاف

ورق سیاه رول شده در عرض 1500،1250،1000 و 2000 میلی متر، ضخامت 1.5 الی 15 میلیمتر و در طول نا محدود تولید میگردد.

ورق سیاه فابریک یا شیت

ورق سیاه فابریک در ضخامت های بالای 15 میلی متر به بالا تولید میشود و در هر سایزی قابل خرید است اما ابعاد   ۱۰۰۰*۲۰۰۰ و ۱۲۵۰*۲۵۰۰ و ۱۰۰۰*۶۰۰۰ و ۱۵۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۱۲۰۰۰ بیشترین کاربرد را در مقایسه با ابعاد دیگر دارند.

دو گرید معروف St37 و St52 برای ورق سیاه معمولی و صنعتی هستند که در آن ها  St  نماد قدرت و عدد کنار آن میزان تنش نهایی یا همان میزان سختی برحسب کیلوگرم بر سانتی متر مربع را نشان می دهد. ورق سیاه St37 به عنوان ورق سیاه معمولی با درصد کربن کمتر در صنایعی مانند ساختمان سازی کاربرد دارد و ورق سیاه St52 به عنوان ورق سیاه صنعتی با درصد کربن بیشتر در صنایع سنگین مانند ساخت ماشین آلات کاربرد دارد.

 کاربرد ورق سیاه

1. پروفیل های ساختمانی بسته یا باز شامل قوطی، ستونی، پروفیل Z، فرانسوی و چهارچوب  ...
2. مقاطع فولادی نظیر انواع تیر ورق، ناودانی، نبشی، سپری ...
3. گارد ریل و تجهیزات ترافیکی
4.  ورق پانچ، تسمه و زهوارهای فولادی
5. تانک و مخازن ذخیره سازی مشتقات نفتی
6. کشتی سازی و دیگر تجهیزات دریایی و صنایع عظیم

پروفیل یکی از مهم ترین و پرمصرف ترین محصولات فولادی است که در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی، ماشین آلات و ... کاربرد دارد و در یک دسته پروفیل ها به دو دسته سنگین و سبک تقسیم می شوند.

پروفیل سنگین یا پروفیل صنعتی یکی از انواع پروفیل ها می باشد با این تفاوت که اندازه و ضخامت زیادی دارد. قوطی آهنی صنعتی به دلیل وزن زیاد، پروفیل سنگین نامیده می شود و به دلیل طرح مقطعی که به صورت مربع و مستطیل است، در گروه پروفیل های بسته قرار می گیرد.

جنس این پروفیل معمولا ورق مشکی بوده و در ضخامت ها و وزن های مختلف تولید می شود. برخلاف پروفیل های ساختمانی، پروفیل های صنعتی برای ساخت آسمان خراش ها و برج های عظیم و همچنین در صنایع بزرگ استفاده می شود.

لازم به ذکر است که این نوع پروفیل در بازارهای جهانی پروفیل ساختمانی سنگین نامیده می شود اما در ایران این محصولات پروفیل های ساختمانی مجزا هستند.

نحوه تولید پروفیل سنگین

برای تولید پروفیل صنعتی باید مراحل مختلفی را طی کرد که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:

در مرحله اول باید عرض و ضخامت ورق مشکی مورد استفاده برای تولید این محصول را بررسی و محاسبه کرد.

با توجه به اندازه و ضخامت پروفیل مورد نیاز و کاربرد آن، باید ضخامت و عرض ورق مشکی که به عنوان ماده اولیه تولید پروفیل استفاده می شود را تعیین کنیم. لازم به ذکر است که برای جوشکاری پروفیل باید اندازه ای نیز به عنوان اضلاع مشخص شود.

مرحله بعدی به عنوان کالیبره کردن دستگاه قالب به منظور حرکت، برش و شکل دادن به ورق در چند مرحله شناخته می شود. در این مرحله فرآیند تولید پروفیل به این صورت است که لبه های ورق به هم نزدیک شده و محل جوش آن مشخص می شود. با این کار درز پروفیل به صورت یک خط مستقیم ظاهر می شود.

در مرحله سوم فرآیند جوشکاری بر روی درز ورق انجام می شود. جوشکاری این مرحله به صورت خودکار و به دو روش جوش القایی (EIW Electrical Induction Welding) یا جوشکاری مقاومتی (ERW Electrical Resistance Welding) انجام می شود.

بعد از جوشکاری نوبت به فرآیند خنک سازی می رسد. بدین منظور در این مرحله آبی که مواد شیمیایی خاصی در آن حل می شود با استفاده از نازل ها بر روی درز جوش پمپ می شود.

در نهایت در مرحله آخر تولید پروفیل صنعتی، فرم دهی و اندازه گیری نهایی بر روی ورق اعمال می شود و پس از اتمام مراحل تولید، پروفیل برش داده شده و پس از بسته بندی به انبار می رود.

کاربرد پروفیل صنعتی

 پروفیل صنعتی همانطور که از نامش پیداست بیشتر در صنایع بزرگ و آسمان خراش ها استفاده می شود. در ادامه به چند نمونه از کاربردهای پروفیل سنگین اشاره می کنیم:

ساخت سازه های بزرگ مانند: پل ها، برج های فولادی
تولید ماشین آلات و تجهیزات صنعتی
ساخت تابلو و بیلبورد تبلیغاتی
کارخانه های صنعتی بزرگ
تولید خرپاهای بزرگ
صنایع نظامی
ماشین سازی

قیمت پروفیل صنعتی

 همانطور که قبلا ذکر کردیم، این پروفیل اغلب در ساختمان ها و صنایع بزرگ استفاده می شود. معمولا با توجه به گستردگی پروژه ها از پروفیل های صنعتی زیاد استفاده می شود. به همین دلیل هزینه این مراحل در هزینه نهایی پروژه ها تاثیر زیادی دارد. قیمت پروفیل سنگین به طور مستقیم تحت تأثیر قیمت ورق مشکی است. علاوه بر این عوامل دیگری مانند نرخ ارز، قیمت تمام شده تجهیزات، قیمت جهانی عرضه و تقاضای آهن و فولاد نیز بر قیمت پروفیل سنگین تاثیرگذار است.

انواع ورق های فولادی یکی از پرکاربردترین مقاطع هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. برای اینکه بتوان از فولاد در بخش ها و صنایع مختلف استفاده کرد، یکی از وظایف این است که ابتدا آن را به انواع ورق های فولادی تبدیل کنیم. در نهایت از ورق ها برای تولید دستگاه ها و تجهیزات ثانویه استفاده می شود. البته لازم به ذکر است که ورق های فولادی انواع مختلفی دارند و هر کدام از این ورق ها برای مصارفی مناسب ترند.

ورق های فولادی از نظر نوع و روش تولید، مواد اولیه مورد استفاده در تولید، خواص و قابلیت های آنها و همچنین استانداردهای مبتنی بر آنها به چند نمونه مختلف تقسیم می شوند. بنابراین برای استفاده صحیح از ورق مناسب برای کاربری خاص، ابتدا باید شناخت خوبی از انواع ورق های فولادی و ویژگی های آن ها داشته باشید.

ورق سیاه

در بین انواع ورق های فولادی ورق مشکی یکی از پرکاربردترین ها می باشد. در مورد نام ورق مشکی باید بدانید که این نام تنها یک اصطلاح در بازار فولاد کشور است و هیچ اشاره ای به رنگ مشکی بر روی این ورق نشده است و به دلیل براق و صیقلی نبودن این ورق به آن مشکی می گویند.
تولید ورق فلزی مشکی به روش نورد گرم انجام می شود به این صورت که شمش فولاد قبل از ذوب به درجه حرارت حرارت داده می شود تا حالت خمیری به خود بگیرد سپس وارد فرآیند نورد شده و به آرامی گشاد و مسطح می شود تا تبدیل به خمیر شود. یک مکعب مستطیل با طول افزایش می یابد، در این فرآیند به دلیل دمای بالای شمش، مسیر فرآیند با آب خنک می شود و پس از اتمام هر مرحله نورد، محصول خروجی هر مرحله دوباره وارد کوره می شود تا به کوره برسد. دمای مناسب در هر مرحله فاصله غلتک ها کمتر می شود تا جایی که فاصله غلتک ها به ضخامت ورق در مرحله آخر برسد.
استفاده از ورق مشکی بسیار زیاد است اما به طور کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بدنه خودرو
ورق کف ماشین
لوله های آب بندی شده
انواع پروفیل
تانکر
کشتی سازی

ورق روغنی

 رنگ ورق سیاه، نام ورق روغنی هم ربطی به چرب بودن سطح این نوع ورق نیست، بلکه به خاطر صیقلی و براق بودن سطح این نوع ورق در بازار به اصطلاح به آن روغنی گفته می‌شود. فرآیند تولید ورق‌های روغنی به روش نورد سرد انجام می‌شود و دلیل براق بودن محصول نهایی نیز همین روش تولید است. هدف از تولید این نوع ورق دستیابی به کیفیت سطح بالا و تهیه ورق‌هایی با ضخامت‌های پایین‌تر است.

کاربرد های انواع ورق روغنی‎

• ورق پایه برای تولید ورق‌های ورق گالوانیزه
• تولید لوازم خانگی مانند اجاق گاز
• روکش محصولات مانند روکش یخچال
• تولید لوله

ورق اسید شویی

نوع دیگر ورق، ورق اسیدشویی است. پس از تولید ورق در فرآیند نورد گرم، به دلیل دمای بالای ورق و پاشش مداوم آب روی سطح آن برای خنک سازی در فرآیند نورد، اکسید آهن بر روی سطح ورق تشکیل می شود. حال برای از بین بردن پوسته های اکسید شده روی سطح ورق، فرآیند اسیدشویی روی آن انجام می شود.
فرآیند اسیدشویی به این صورت است که ورق در دستگاه مربوطه قرار می گیرد و وارد خط اسید شویی می شود. در خط اسید شویی ورق از مخزن اسید (که معمولاً اسید کلریدریک است) عبور می کند و پس از اتمام فرآیند مجدداً به صورت رول جمع آوری می شود.

کاربرد انواع ورق اسیدشویی

• پایه تولید ورق روغنی
• تولید لوله‌های نفت و گاز
• استفاده در صنعت کشتی سازی
• ساخت رینگ و شاسی خودرو

ورق گالوانیزه

از آنجایی که خوردگی و زنگ زدگی ورق های فولادی همواره مورد توجه بوده است و از طرفی تولید ورق های فولادی ضد زنگ و مقاوم در برابر خوردگی برای مصارف صنعتی مقرون به صرفه نیست، لذا ورق های گالوانیزه تولید و ساخته شده است. روش های مختلفی برای پوشش ورق های فولادی وجود دارد، اما گالوانیزه کردن ورق ها اقتصادی ترین روش ممکن است.

برای تولید ورق گالوانیزه از ورق روغنی استفاده می شود و روش کار به این صورت است که ورق روغنی را در حمام مذاب روی غوطه ور می کنند تا با توجه به ضخامت مورد نظر فلز روی، روی سطح ورق قرار گیرد.

از مزایای ورق گالوانیزه مقاومت در برابر خوردگی در محیط‌های اسیدی و مرطوب است، همچنین این ورق‌ها بر اثر خراش‌های سطحی (به اندازه ضخامت روی) دچار خوردگی و آسیب‌پذیری نمی‌شوند.

کاربردهای ورق گالوانیزه

• تولید لوله‌های انتقال آب
• تولید کابینت
• مخازن نگهداری آب
• تولید سقف سوله‌